به گزارش خبرنگار سینما صبا، در آستانه نوروز ۱۴۰۳، بازار اکران فیلم‌های سینمایی داستانی و پخش سریال‌های مختلف از تلویزیون و پلتفرم‌ها داغ شده است اما در میان آن‌ها ردپایی از سینمای مستند و پویانمایی، به‌خصوص پویانمایی کوتاه دیده نمی‌شود. آرش خوشخو نویسنده و منتقد سینما در گفت‌وگو با صبا درباره این مساله گفت: سینمای مستند اگر از برچسب مستند بودن خارج شوند، می‌توانند در پلتفرم‌ها عرضه شوند یعنی به جای اینکه بگوییم این فیلم مستند است، به آن نام قصه‌های زندگی، قصه‌های دنیا و نام‌های مشابه دهیم تا مخاطب را به خود جذب کند.

او ادامه داد: متاسفانه مستند در حافظه تاریخی تماشاگر ما به صورت ندای کسالت‌بار مردی با نریشن شاعرانه بازیابی می‌شود اما مستندهای دهه گذشته، یعنی از ابتدای دهه ۹۰ به بعد، امتحان‌شان را در جذب مخاطب خوب پس داده‌اند و می‌توان برنامه‌های پربیننده‌ای را برای اکران آن‌ها، چه در تلویزیون و چه در پلتفرم‌ها، تعریف کرد. اکران مستند در سینما نیازمند تبلیغات گسترده است، مستندهایی که درباره چهره‌های معاصر مثل قوام، مصدق و… ساخته می‌شوند، اگر تبلیغات خوبی داشته باشند، می‌توانند تماشاگر را به سالن‌های سینما بکشانند چراکه تاریخ معاصر موضوع جذابی برای همه قشرهاست. مستندهای غیر تاریخی مثل «در جستجوی فریده» که داستان پرکششی دارند هم می‌توانند جذب تماشاگر داشته باشند.

خوشخو تاکید کرد: نباید از مستند به اندازه فیلم‌های کمدی توقع تماشاگر داشت اما مستندهای خوب می‌توانند تماشاگران محدودی را به سینما بکشانند. البته فکر می‌کنم، جذب مخاطب این گونه از سینما در پلتفرم‌ها و تلویزیون بالاتر باشد و از سریال‌های موجودی که درحال پخش هستند و ۱۰ها میلیارد تومان هزینه ساخت‌شان شده است، تماشاگر بیشتری داشته باشند. به طور کلی سینمای مستند پتانسیل بهره‌گیری، بهره‌وری و جذب تماشاگر بسیار بالایی دارد.

این منتقد در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره انیمیشن‌ها، به خصوص انیمیشن کوتاه بیان کرد: انیمیشن‌ها در سال‌های اخیر امتحان خود را پس داده، خوب پیش رفته و فروش خوبی هم داشته‌اند اما انیمیشن کوتاه غیر داستانی به‌عنوان یک فرم هنری روشنفکرانه در تمام دنیا مطرح می‌شود و مخاطبان خاص خود را دارد. گاهی این آثار در فرم بسته‌های انیمیشن در سینما اکران می‌شوند که ترکیب و تکمیل‌شان کار بسیار سختی‌ست و کسی که برای آن برنامه‌ریزی می‌کند، نباید به کسی جز مخاطب باج دهد. همچنین به دلیل حافظه ذهنی تماشاگر نسبت به آن‌ها بدبین هستم، مخاطب برای دیدن یک کار خوب ۱۵ دقیقه‌ای، مجبور است چند فیلم کوتاه کسالت‌بار هم ببیند.

او در پاسخ به این پرسش که اکران نوروزی مستند و انیمیشن‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد، خاطرنشان کرد: مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی باید در طول نوروز با برخی پلتفرم‌ها قرارداد ببندد، چند مستند و پویانمایی را، بدون اینکه به کسی جواب پس دهد، انتخاب کند و با ایجاد یک جریان، اکران کند. متاسفانه در سینمای مستند ما مساله سهم‌خواهی مطرح است و شخصی باید این قدرت را داشته باشد که مثلا ۲۰ مستند را برای ایام عید در پلتفرم‌ها یا ساعات مشخص در سینما پخش کند تا به جذب مخاطب بیانجامد، اینگونه می‌بینیم که مستند به‌عنوان یک فرم تماشاگرپسند، بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها را کنار می‌زند.

خوشخو در پایان تصریح کرد: واقعیت در کشور ما جذاب‌تر از داستان است اما کسی را می‌خواهد که بتواند آن‌ها را جدا کند و با قاطعیت بگوید، فقط مستندهای تماشاگرپسند را در این جریان پخش می‌کنم و مطمئن باشد که تماشاگر هم به تماشا خواهد نشست. درحال حاضر در دنیا، جدا از مساله تولید، ژانر انتخاب کردن و کنار هم گذاشتن، دنیای جداگانه‌ای دارد و خیلی از مجله‌ها، سایت‌های بزرگ دنیا و فیلمسازان مشهور به آن می‌پردازند. نمی‌دانم در سینمای مستند و انیمیشن ایران کسی را داریم که بتواند با قدرت و بدون اینکه به کسی جواب پس بدهد، این کار را انجام دهد یا خیر.

فروغ گشتیل