محمدرضا کریمی صارمی در گفت‌وگو با خبرنگار سینما صبا، با اشاره به فواید پرداختن به «آسیب‌شناسی سینمای ارگانی» گفت: از مجموعه رسانه‌ای صبا سپاسگزام که به موضوع تازه و بکر مشکلات صنعت سینمای ارگانی توجه دارد. اگر به تاریخ سازمان‌های دولتی رجوع کنیم، متوجه می‌شویم که بسیاری از این سازمان‌های دولتی در دوره‌های مختلف و بر خلاف وظایف خود اقدام به تولید آثار سینمایی کرده‌اند و این امر به دلایلی همچون سلایق فردی وزرا و مدیران و مشاورانی که به هنر سینما علاقه‌‌مند بودند صورت گرفته است. این نهادها گاهی به سراغ ایده‌های موضوعی رفته‌اند که ارتباطی با سازمان آن‌ها نداشته است و درفضاهایی مانند دفاع مقدس و… اقدام به تولید فیلم کرده‌اند.

او ادامه داد: وظایف ارگانی نهادهایی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بنیاد سینمایی فارابی، وزارت ارشاد، صدا و سیما، حوزه هنری، بنیاد شهید و … در اساسنامه آن‌ها مورد اشاره قرار گرفته است. این نهادها موظف هستند که بخشی از بودجه خود را به تولید آثار سینمایی اختصاص دهند. برای مثال کانون در ژانر کودک، موسسه صبا درسریال‌های کودکانه و…

کریمی صارمی گفت: سازمان‌هایی که از پیشینه، تجربه و واحدهای مستقلی در حوزه سینما برخوردار هستند، توانسته‌اند آثار باکیفیت بالاتری را تولید کنند. کانون از جمله سازمان‌هایی بوده که نقش مهمی در بنیان‌گذاری سینمای کودک بر عهده داشته و زمانی دارای واحد اداره کل بوده است. در مقطعی بزرگانی در این مجموعه حضور داشته‌اند و کانون پرورش فکری به پشتوانه همین افراد به تولید آثار مرتبط با کودکان مبادرت ورزیده است. این مسیر تا به امروز ادامه داشته و در مجموع پانصد اثر کوتاه، بلند، مستند و سینمایی در این مجموعه تولید شده، فیلم‌هایی شاخص که با توجه به نیاز مخاطبان هدف خود به ثمر نشسته‌اند.

کانون فیلم‌های ضعیف و ممنوعه در کارنامه خود ندارد

وی درباره تولیدات کانون پرورشی و فکری کودکان و نوجوانان ادامه داد: این مجموعه فیلم‌های ضعیف و ممنوعه در کارنامه خود ندارد و به دلیل وجود هزار مرکز فرهنگی و هنری مرتبط به این سازمان، یکی از وظایف ما تولید محتوا برای این مراکز است. آثار تولید شده توسط کانون ابتدا در این مراکز نمایش داده شده و سپس به اکران عمومی درمی‌آیند. بسیاری از فیلم‌های کانون به دلیل سلامت موضوعی موفق شدند در فروش بین‌الملل سرمایه خود را بازگردانند. این آثار طی سال‌ها تبدیل به سرفصل‌هایی شده‌اند که برمبنای آن، نشست‌های تخصصی برگزار شده و در مدارس به الگوهای آن پرداخته می‌شود.

معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اضافه کرد: سازمان‌های دیگری نیز وجود دارند که تولیدات موفقی را به ثبت رسانده‌اند. سازمان‌هایی هم هستند که در تولید آثار سینمایی سرمایه گذاری کردند اما اصلا وظیفه آن‌ها تولید فیلم نبوده است و به دلایلی همچون حمایت از یک فیلمساز خاص و یا جذابیت یک موضوع به تولید فیلم مبادرت ورزیده‌اند. امروزه بسیاری از فیلمسازان چشم به حمایت از ارگان‌ها دارند تا بتوانند آثار شایسته‌ای را خلق کرده که هم در راستای اهداف نهاد مربوطه عمل کرده و هم اینکه امرار معاش آن‌ها تامین شود.

کریمی صارمی خاطر نشان کرد: من تلاش می‌کنم تا با نگاهی خوشبینانه نسبت به این موضوع ورود کنم. نمونه چنین آثاری فیلم «محمد»(ص) به کارگردانی مجید مجیدی است که چند نهاد در تولید آن نقش داشتند و در نهایت با تولید این اثر، یک اتفاق بسیار بزرگ و ویژه برای سینمای ایران رقم خورد. طی این‌ سال‌ها وظیفه داشتیم برای این شخصیت بزرگوار فیلم‌هایی را تولید کنیم. اینکه موفق شدیم یک اثر جاودانه و مورد افتخار برای سینمای ایران خلق کنیم، موضوع بسیار مهمی بود. اثری که باعث شد یک تولید و پروداکشن بزرگ را در کشور را رقم بزنیم و این موضوع پس از سال‌ها فعالیت سینمایی در کشور، یک ضرورت به شمار می‌رفت. سریال‌های فاخر تولید شده در تلویزیون نیز همین وضعیت را دارند و امروز از جمله آثار باکیفیت این رسانه به شمار می‌روند. به علاوه این آثار با ایدئولوژی حاکم نیز هم‌خوانی کامل داشتند.

این مدیر فرهنگی افزود: در زمینه تولید آثار سینمایی، گاهی ارگان و سازمان‌هایی ورود کردند که از تجارب لازم و کافی برخوردار نبودند و در نتیجه آثار تولید شده بایگانی شدند. اما همین سازمان‌ها نیز در تولید آثار ارزشی نقش بسزایی داشتند. زمانی که به بازارهای فیلم جهانی می‌رفتیم و غرفه‌ای را تشکیل می‌دادیم، وجود همین فیلم‌ها باعث قدرت نمایی سینمای ایران شده و ایران را در زمره یکی از پنج کشور برتر سینمای فرهنگی و ارزشی در دنیا قرار می‌داد. اینکه چنین آثاری در چرخه اکران موفق نبودند، دارای دلایل قابل توجیه است. همه می‌دانیم که چرخه اکران باید دارای شرایطی باشد و عموما فیلم‌های غیر دولتی موفق به ثبت فروش بالا می‌شوند. البته فیلم‌هایی نیز موفق می‌شوند اکران مناسبی را تجربه کنند و برای مثال، آخرین فیلم مجموعه ما یعنی «بچه زرنگ» در این زمینه بسیار موفق بود و اگر نمایش آن ادامه پیدا می‌کرد، از مرز صد میلیارد تومان نیز فراتر می‌رفت و این موضوع برای یک فیلم کودک، دستاورد بزرگی به شمار می‌رود.

کریمی صارمی با بیان اینکه جذب مخاطبان کودک به سینما خود دارای پروسه‌ای جدا از روند اکران است، افزود: در این خصوص باید مجوزهایی دریافت شده و هماهنگی میان مدارس به وجود بیاید. اما همراهی و همدلی موجود باعث شد تا «بچه زرنگ» به خوبی دیده شود. این اکران موفق حاوی پیامی بود و تولیدکنندگان سینمای انیمیشن متوجه شدند چنین آثاری می‌تواند هزینه‌های مربوط به تولید را بازگرداند و همین مسئله باعث دلگرمی سرمایه‌گزاران در این حوزه شد. به علاوه این اثر حاوی پیام‌های ارزشمندی بود و کودکان توانستند از یک فیلم سالم و که با استفاده از ایدئولوژی دینی تولید شده بود بهره ببرند.

تخصص، سلیقه و شناخت سه عنصر اساسی و تخصصی برای شکل گیری یک اثر هنری است

کریمی صارمی ادامه داد: یکی از رسالت‌ها و ظایف تصویر، رقم زدن همین اتفاق است. برای امر تولید فیلم‌ در سازمان ما، وظایف شصت‌گانه تعریف شده است که یکی از آن‌ها، دیدن فیلم در سالن‌های مراکز کانون است و تمامی آثار اعم از کوتاه و بلند به کرات در این مراکز دیده می‌شوند. قرار است از خرداد تا پایان شهریور ماه بچه‌ها در مراکز کانون در سراسر کشور به تماشای فیلم نشسته و به صورت سراسری در خصوص آن‌ها نقد و بحث صورت بگیرد. در سازمان‌های دولتی، هر نهاد بنا بر وظایف خود از این هنر صنعت استفاده می‌کند. همچنین در سیستم تعلیم و تربیت، فیلم‌های سینمایی به عنوان یک ابزار آموزشی و تربیتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال آثار منتخب جشنواره رشد در تمام استان‌ها و شهرهای کشور به نمایش درمی‌آیند. این اتفاق‌های مبارک که در کشور رخ می‌دهد را غالب بر نکات منفی همچون تولید یک اثر ضعیف می‌دانم که توسط یک سازمان ساخته می‌شود. این نکته که ما می‌توانیم آثار خود را در خارج از مرزها به نمایش در آوریم، نکته بسیار بااهمیتی است. به خصوص که سینمای کودک، یک سینمای ارزشی و مرتبط با مسئله کشف و شهود بوده که این موضوع، یک مسئله جهانی است. خوشبختانه این اتفاق در سینمای کودک ایران رخ می‌دهد و باعث صدور انقلاب و داشته‌های ما به کشورهای دیگر می‌شود. برای ما مهم است نسلی که متولد می‌شود با فرهنگ ایرانی آشنا باشد تا در آینده بدانند با یک کشور سرشار از تاریخ و مفاهیم ارزشی رو به رو هستند.

کریمی صارمی ابراز کرد: تخصص، سلیقه و شناخت سه عنصر اساسی و تخصصی برای شکل گیری یک اثر هنری است. اگر کار ضعیفی تولید شده است علاوه بر وجود نگاه غیر تخصصی، به این دلیل بوده که ممکن است سفارشی مبنی بر لزوم حمایت از یک هنرمند خاص وجود داشته باشد و اگر مشاوره‌های خوبی در این‌باره وجود نداشته باشد، آثاری به تولید می‌رسند که بایگانی خواهند شد. متاسفانه این اتفاق صورت گرفته و مثال‌هایی در این زمینه وجود دارد، اما تعداد آثار خوب به اندازه ای است که نمونه‌های منفی در این زمینه چندان به چشم نمی‌آید.

در دنیا گاهی بخش خصوصی به سازمان‌های دولتی سفارش می‌دهد

وی ادامه داد: در دنیا و در حوزه تولید موضوع، ماجرا برعکس ایران است. چراکه در ایران سازمان‌های دولتی به بخش خصوصی سفارش می‌دهند در صورتی که در دنیا گاهی بخش خصوصی به سازمان‌های دولتی سفارش داده و هنگامی که این بخش دارای ایده‌ای است، برای خلق آن به استفاده از حمایت های دولتی روی می‌آورد. بسیار دیده شده زمانی که در بازارهای جهانی می‌خواهیم فیلمی را واگذار کنیم، کمپانی‌های پخش و خریداران فیلم کتابچه‌هایی در مقابل خود دارند و بر مبنای آن فیلم‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و از نهادهایی نام می‌برند که می‌توانند هزینه‌های خرید فیلم را تامین کنند و در تولید مشترک نیز همین روند اتفاق می‌افند. در خارج از کشور، بسیاری از کمپانی‌ها از سازمان‌های دولتی در خواست می‌کنند تا بتوانند از بودجه آن بهره برداری کنند. ما برعکس عمل می‌کنیم و در سازمان‌ها بر اساس ردیف بودجه، به سراغ عوامل تولید فیلم می رویم. هر دو شکل امکان پذیر است اما گاهی بحث ارتباطات به وجود می‌آید و در سازمان‌های دولتی باید در مصرف بودجه و نوع موضوع حساسیت هایی وجود داشته باشد.

کریمی صارمی یادآور شد: گاهی فیلم‌هایی تولید می‌شوند که از پشتوانه تحقیقاتی و پژوهشی مناسبی استفاده نکرده‌ و شناختی از اهداف سازمان ها نداشته‌اند. در صورتی که باید درباره سازمان‌ها و اهداف آن‌ها تحقیق صورت بگیرد و متناسب با آن، موضوعات تعریف شوند. آنالیز سیاست‌ سازمان‌های تولید نشان می‌دهد که برای بسیاری از آن‌ها، موضوع تولید محتوا مسئله مهمی است و می‌توان در این زمینه تولیداتی را صورت داد. اگر این اتفاق در کشور رخ دهد، تولیدات فاخر و قابل اعتمادی به ثمر خواهد نشست.

باید بخش خصوصی را تقویت کنیم اما بخش دولتی نیز باید تولید کند / نسلی را تربیت کنیم که در آینده به سینما اعتماد کند

این کارشناس فرهنگی گفت: این نکته که تولید آثار سینمایی توسط سازمان‌های دولتی موجب آسیب شده و چرخه تولید باید تنها در بخش خصوصی وجود داشته باشد، موضوعی است که نیاز به فعالیت کارشناسی سنگینی دارد. باید بخش خصوصی را تقویت کنیم و من به این مسئله اعتقاد دارم، اما بخش دولتی نیز باید تولیداتی داشته باشد. ممکن است به دلیل شرایط کشور و گران شدن صنعت سینما، موضوعات و مفاهمی که نیاز است تا مخاطب در سینمای کودک با آن آشنا شود، به دلیل معادلات اقتصادی و چرخه اکران مورد توجه بخش خصوصی نباشد و این وظیفه سازمان‌های دولتی است که ورود کرده و از بودجه خود بخشی را به این مسئله اختصاص دهند تا از این طریق مفاهیم ارزشمند مورد تاکید قرار بگیرند. بخش خصوصی نیز وظیفه دارد در کنار فیلم‌های پرفروشی که تواید می‌کند، از آثار تولید شده در این بخش نیز در اکران حمایت کند. بخش خصوصی باید به کمک بخش دولتی بیاید تا مفاهیم ارزشمند را از طریق سینما در جامعه گسترش دهد.

او ادامه داد: در صورتی که مخاطب از آثار فرهنگی محروم شده و تنها سینمای کمدی را دنبال کند، ما تماشاگرانی را از دست خواهیم داد و این موضوع به طور قطع به بخش خصوصی لطمه وارد خواهد کرد. امیدوارم بخش خصوصی به این نتیجه برسد که نیاز است تا فیلم های فرهنگی و ارزشی که از طریق سازمان‌های دولتی ارائه می‌شود را به صورتی ویژه حمایت کند. اگر اولویت تنها تولید فیلم‌های پرفروش باشد، به زودی مخاطب خود را از دست خواهیم داد و سینمای ارزشی نابود می‌شود. حتی سینمای خارج از مرز نیز از بین می‌رود و این موضوع برآمده از تجربه چهل ساله من در سینما است. نیاز است تا نسلی را تربیت کنیم تا در آینده به سینما اعتماد کند و آن را ابزار خوبی برای پرکردن اوقات فراغت و افرایش دانسته‌ها بداند، در غیر این صورت به بن بست خواهیم رسید.

اگر تنها به دنبال فروش گیشه باشیم، به زودی مخاطب خود را از دست خواهیم داد/ مخاطب فهیم امروز ادبیات و سینما را می‌شناسد و به فیلم‌های عمیق نیاز دارد

کریمی صارمی خاطرنشان کرد: در تمام جوامع پیشرفته و در حال توسعه، به سینما تنها به عنوان یک مقوله صرفا فرهنگی و یا صرفا سرگرم‌کننده توجه نمی‌شود، بلکه این موارد را در کنار یکدیگر دیده و برای آینده مخاطب خود سرمایه گذاری می‌کنند و صرفا به دنبال تولید و خرید فیلم‌های سرگرم کننده نیستند. برای کشورهای پیشرفته، کشف و شهود مسئله بسیار مهمی است. اگر آن‌ها مخاطبان کودک و نوجوان را به سینما می برند، اهداف ویژه ای را دنبال کرده و به دنبال این هستند تا به دانستنی‌های این گروه سنی افزوده شود. ساخت فیلم‌های صرفا دولتی و یا خصوصی، آسیب‌هایی را به همراه خواهد داشت و اگر تنها به دنبال سینمایی باشیم که امروز در کشور حاکم است که در آن تنها به فروش گیشه توجه می‌شود، مطمئن باشید که به زودی مخاطب خود را از دست خواهیم داد. مخاطب فهیم امروز ادبیات و سینما را می‌شناسد و به فیلم‌های عمیق نیاز دارد تا مواردی را به داشته‌های او اضافه کند.

محمدعرفان صدیقیان

بیشتر بخوانید:

گفت‌وگو با سیدمحمد حسینی | چرا «سینمای ارگانی» تقبیح می‌شود؟ / از لکنت سفارش‌دهنده و نظام مندرس شورایی تا آفت رقابت کمی!

گفت‌وگو با محمدتقی فهیم | «کیفیت» مسئله اصلی سینمای ارگانی است/ گلوگاهی به نام «فقدان تخصص»

گفت‌وگو با محمود گبرلو | معضلی به‌نام فهم نادرست از سینما / هدف ارگان‌ها جشنواره و کسب جایزه نباشد

گفت‌وگو با سعید مستغاثی | فیلم کمدی‌سخیف یک امتیاز منفی دارد و فیلم ایدئولوژیک ضعیف ده‌ها امتیاز منفی

گفت‌وگو با محمد ساسان | معضلی به نام «آدرس غلط دادن» در تقابل با سینمای ارگانی