به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا، حدود ۲ سال قبل که ویروس کرونا گریبان جهان را گرفت، به تبع آن تقریبا تمام رویدادهای فرهنگی و هنری که به صورت جمعی و حضوری برگزار می‌شدند، یا تعطیل شدند یا به صورت مجازی و به صفحه‌های موبایل و سیستم محدود شدند. یکی از این رویدادهای فرهنگی که ناگزیر شد تا به صورت مجازی برگزار شود نمایشگاه بین‌المللی کتاب بود.

نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران اول بهمن ماه سال ۹۹ آغاز به کار کرد که در ابتدا با مشکلات متعددی ازجمله پشتیبانی سایت نمایشگاه، موجودی کتاب‌ها و پست بسته‌ها مواجه بود.

دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران از ۳ بهمن ماه در سایت خانه کتاب کار خود را آغاز کرد اما این بار با تفاوت‌هایی همراه بود که به به نظر می‌رسید با توجه به تجربیات سال گذشته مشکلات برگزاری مجازی این رویداد مرتفع شده است.

خبرگزاری صبا در سال ۱۴۰۰ در آستانه برگزاری دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب با تعدادی از ناشران گفتگو کرده بود. در آن گفتگوها ناشران درباره مشکلات خود در نخستین دوره نمایشگاه صحبت و پیشنهادی مطرح کردند همچنین این مساله مطرح بود که آیا برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برای تمام ناشران سودمند است یا چه خسارتی به کتابفروشی‌ها وارد می‌کند. بخشی از این گفتگوها به شرح زیر است:

دردسرهای فراوان با پُست

روزبه کیاییان مدیر پخش نشر چشمه در گفتگو با صبا گفت: ما در دور اول نمایشگاه مجازی کتاب با چند مساله مواجه بودیم؛ یکی اینکه متاسفانه اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران به روز نیست یعنی به‌واسطه اعلام وصول‌ها بسیاری مواقع کتاب‌ها قدیمی هستند درحالی که در نمایشگاه حضوری حتی در حین‌ برگزاری نمایشگاه هم‌ ممکن است کتاب های جدید برسند اما در نمایشگاه مجازی این‌ ماجرا سخت است زیرا اعلام وصول کتاب جدید باید در سیستم‌ ثبت شود و بعد در پنل نمایشگاه اطلاع‌رسانی شود.

این ناشر با اشاره به مشکلات پستی توضیح داد: اما مشکل اصلی ما سال گذشته، در ارسال کتاب و پست بود. وقتی یک‌ بسته پستی برای کسی ارسال می‌کنیم به واسطه اینکه معمولا این روزها همه اعضای خانواده شاغل هستند و ممکن است در طول زمان اداری کسی منزل نباشد تا بسته را تحویل بگیرد، بسته ارسالی پست به اداره پست بازمی‌گشت و به خریدار هم اطلاع نمی‌دادند. به همین دلیل ما تا ۶ ماه بعد از نمایشگاه نیز درگیر کتاب‌هایی بودیم که ارسال شدند اما به دست مخاطبان نرسیدند. ما مجبور شدیم این کتاب‌ها را مجدد برای مخاطبان ارسال کنیم و خسارت زیادی برای این ارسال های دوباره دیدیم زیرا وقتی بسته به دست مخاطب نمی‌رسید در سیستم نمایشگاه دوباره ثبت درخواست می‌کرد به جای اینکه از پست پیگیری کند و ما ناگزیر مجدد کتاب را ارسال می‌کردیم زیرا در غیر این صورت ارشاد پول کتاب را به ما پرداخت نمی‌کرد.

مدیر پخش نشر چشمه در پاسخ به اینکه آیا برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در شرایط موجود کار درستی‌ست یا موجب از کار افتادن کتابفروشی‌ها می‌شود، گفت: از دیدگاه‌های مختلفی می‌توانم به این پرسش پاسخ دهم؛ از دید یک ناشر برگزاری نمایشگاه کتاب در وضعیت موجود کمک‌حال ما می‌شود، از دید یک کتاب‌فروش مخالف برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هستم و از طرف یک مرکز توزیع‌کننده باز هم مخالف برگزاری این رویداد هستم.

حیات ناشران در گروِ حیات کتابفروشی

محمدجعفر کبریایی مدیر واحد فروش انتشارات علمی و فرهنگی در گفتگو با خبرنگار صبا درباره مشکل ویرایش نشدن اطلاعات کتاب در سایت خانه کتاب و ادبیات عنوان کرد: برای ناشرانی که بیش از هفتصد عنوان کتاب در سایت دارند، سخت است که بخواهند موجودی‌ تمام کتاب ها را تک به تک در سایت بروزرسانی کنند. شاید عملی کردن این پیشنهاد کمی به طول انجامد اما باید سازوکاری پیش‌بینی شود که اپلیکیشن‌هایی از طریق api به سامانه انتشارات متصل شوند و دیگر نیاز نباشد ما خودمان داده ها و موجودی‌ کتاب‌ها را وارد کنیم‌ بلکه خودشان به سامانه ما وصل اند و مدام به‌روز می‌شوند.

او ادامه داد: شاخص خانه کتاب برای شناسایی کتاب ها شابک کتاب است و تنها کافی بود یکی از شابک‌ها غلط باشد درنتیجه موجودی و قیمت کتاب اشتباه درج می‌شد و مشکلات مختلفی به وجود می آمد. در نمایشگاه مجازی کتاب اصفهان هم که چندی پیش برگزار شد ما این مشکل را با داده‌های سایت خانه کتاب و ادبیات داشتیم زیرا نمی‌توانستیم آن‌ها را ویرایش کنیم. به طور مثال کتابی ۱۰ سال گذشته با جلد شومیز چاپ شده است و ما از ۵ سال گذشته آن را با جلد سخت چاپ می‌کنیم و به تبع آن کتاب افزایش قیمت هم داشته است اما قیمت سامانه خانه کتاب را نمی‌توانستیم تغییر دهیم و کتاب با همان قیمت قدیم به فروش می‌رفت.

کبریایی در پایان با تاکید بر تقویت شبکه توزیع کتاب خاطرنشان کرد: تا زمانی که کتابفروشی‌ها و مراکز پخش وجود داشته باشند، انتشارات هم به حیات خود ادامه می‌دهند. وقتی کتابفروشان به برگزاری نمایشگاه اعتراض می‌کنند در مقابل خانه کتاب هم طرح‌های فصلی را برگزار می‌کند. به نظر من این هنر خانه کتاب و ادبیات است که اگر بناست نمایشگاه مجازی کتاب هم برگزار شود، کتابفروشی‌ها هم درگیر این رویداد شوند. به طور مثال امکانی فراهم شود تا کتابفروشی‌ها هم‌ بتوانند در نمایشگاه مجازی کتاب شرکت کنند زیرا بقای ناشران در گرو بقای کتابفروشی‌ها قرار دارد و اگر هر رویداد و برنامه‌ای منجر به تعطیلی یا ضعف کتابفروشی شود این دود به چشم‌ خود ناشران می‌رود. به اعتقاد من در این اوضاع و احوال بد اقتصادی کشور که به تبع آن کتاب کم کم از سبد مصرفی مردم حذف می‌شود، ما باید به کتابفروشی‌ها کمک و از آن‌ها حمایت کنیم.

در نمایشگاه مجازی کتاب در حق ناشران کوچک‌تر جفا می‌شود

محسن فرجی مدیر نشر خزه در گفتگو با خبرنگار صبا عنوان کرد: نَفس برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در ایام کرونا چه در تهران و چه نمایشگاه‌های استانی اتفاق خوبی بود اما ایراد بزرگ نمایشگاه مجازی این است که با وجود اینکه ویترین یکسانی به همه ناشران اختصاص می‌دهد اتفاقا این موضوع باعث نوعی بی‌عدالتی و تبعیض می‌شود زیرا بیشتر مخاطبان با شناخت از ناشران بزرگ و کتاب های معروف وارد سایت نمایشگاه می‌شوند.

وی افزود: به عنوان مثال افراد یک کتاب خاص از ناشری خاص را در نمایشگاه جستجو می کنند و اساسا هیچ شناختی از دیگر ناشران کوچک و کتاب‌های گمنام ندارند. این شرایط باعث می‌شود همان کتاب هایی که در حالت فیزیکی و در کتابفروشی‌ها و شهرکتاب‌ها فروش زیادی دارند، در این‌ نمایشگاه‌های مجازی هم بسیار فروخته شوند و ناشران کوچک‌تر و کتاب‌های کم‌تر شناخته شده سهم‌ کم‌تری از دیده شدن داشته باشند.

بهزاد نجفی مدیر انتشارات ایهام در گفتگو با خبرنگار صبا اظهار کرد: پنل‌هایی که به ناشران اختصاص دادند که گاهی درست کار نمی‌کرد و سفارش‌ها به درستی ثبت نمی‌شدند از طرفی ناشران برای ارسال بسته‌های پستی فرصت ۲۴ ساعته داشتند به این صورت که بارکدی می‌دهند و ۲۴ ساعت بعد بارکد می‌سوزد. در شرایطی که سامانه به درستی سفارش‌ها را ثبت نمی‌کند این محدودیت ۲۴ ساعته واقعا آزاردهنده است. به نظرم این محدودیت زمانی را باید از روی بارکدها بردارند زیرا این زمان‌بندی‌ها برای وقتی است که همه چیز روی برنامه و اصول خاصی انجام می‌شود.

علیرضا بهرامی ناشر، شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار در گفتگو با خبرنگار صبا تشریح کرد: نمایشگاه کتاب حتی به شکل فیزیکی هم معمولا به ۲ گروه بیشتر از همه سود می‌رساند؛ یکی ناشران بزرگ و دیگری دست‌اندرکاران برگزاری نمایشگاه که موظف‌اند تعدادی قرارداد برون‌سپاری نمایشگاه را منعقد و تعدادی فاکتور را صادر کنند. ضمن اینکه ما در معاونت‌های وزارت فرهنگ و ارشادمان اگر جشنواره های فجر و نمایشگاه کتاب برگزار نکنیم، با بحران کار مواجه می‌شویم، به عنوان مثال یک جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود و به تبع آن سازمان سینمایی هشت ماه مشغول برگزاری این جشنواره است. زمانی که ویروس کرونا در این شیوع پیدا کرد در این بخش ها با بحران کار مواجه شدیم زیرا افراد کار دیگری برای انجام دادن نداشتند. البته در این موقعیت‌ها معلوم می‌شود که مدیریت کشور ما برای شرایط جدید چقدر ایده‌های نو و خلاقانه دارد. طبیعتا نمایشگاه مجازی کتاب هم راه گریز یا پرده‌ای بود که ناتوانی مدیران ما در ارایه راه‌کارهای ضربتی و خلاقانه در آن مشهود شد.

او با بیان اینکه نمایشگاه کتاب همواره نه تنها برای کتابفروشی‌ها، بلکه برای ناشران هم‌ مضر بوده است، توضیح داد: زمانی که نمایشگاه حضوری کتاب برگزار می‌شد، بعد از برگزاری آن حدود ۴ ماه صنعت نشر کشور می‌خوابید؛ زیرا دیگر مخاطب و مشتری وجود نداشت و مخاطبان فکر می‌کردند کتاب‌های مورد نظرشان را از نمایشگاه تهیه کرده‌اند یا وظیفه فرهنگی‌شان را انجام داده‌اند. ناشران هم بعضا دلشان خوش بود که مقداری نقدینگی در اختیار دارند تا با آن کتاب‌های بعدی خود را منتشر کنند. پس ضربه نمایشگاه چه به صورت حضوری و چه مجازی شامل حال به ناشران و کتابفروشی‌ها می‌شود. برای مقابله با این اتفاق مثلا طرح‌های فصلی برگزار می‌کنند و حتی پیشنهادی مطرح شده است مبنی بر اینکه کتابفروشی‌ها هم بتوانند در نمایشگاه مجازی، کتاب عرضه کنند که من نمی‌دانم در این صورت با مقوله موسوم به قاچاق کتاب چه برخوردی خواهند داشت. ضمن آنکه هر کتابفروشی هم در نمایشگاه مجازی کتاب باز خدمت و سودرسانی به ناشران بزرگ را مضاعف می کند.

در نهایت ۳ بهمن ماه نمایشگاه مجازی کتاب تهران فعالیت خود را آغاز کرد.

«نقشه‌هایی برای گم شدن» در نمایشگاه مجازی کتاب

خبرگزاری صبا در طول مدت برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب مجدد سراغ ناشران رفت تا درباره تفاوت‌های این دوره و بیشترین کتاب‌هایی که فروخته‌اند گفتگو کند. مسعود عبدی‌پور مدیرفروش نشر اطراف در گفتگو با خبرنگار صبا بیان کرد: سایت نمایشگاه مجازی کتاب نسبت به سال گذشته خیلی بهتر شده است و برخلاف سال گذشته با قطعی و کندی سیستم مواجه نبودیم. البته باید بگویم که نمایشگاه مجازی نمی‌تواند جای نمایشگاه حضوری را پر کند و در نمایشگاه حضوری ما دیگر هزینه بسته‌بندی کتاب‌ها، مشکل در ارسال بسته‌ها و استخدام نیروی انسانی نداشتیم و از این بابت هزینه‌هایمان کم‌تر بود.

او درباره پرفروش‌ترین کتاب‌های نشر اطراف در نمایشگاه مجازی کتاب اظهار کرد: جستارهای ما معمولا در روزهای عادی هم پرفروش هستند و در این نمایشگاه هم این اتفاق رخ داد و کتاب «نقشه‌هایی برای گم شدن» نوشته ربکا سولنیت با ترجمه نیما م. اشرفی هم در نمایشگاه مجازی سال گذشته و هم امسال پرفروش‌ترین کتاب ما بوده است و بعد از آن چیزی که خودمان هم از فروش زیاد آن متعجب شدیم، سفرنامه‌های مصورمان به نام‌های «سرزمین مقدس» و «پیونگ یانگ» بود که فروش خوبی داشتند.

«زرافه‌ها» فروش خوبی در نمایشگاه کتاب داشته‌اند

روشن مهدوی‌نیا مدیر واحد فروش انتشارات سیمای شرق و کتاب‌های زرافه گفت: ما در دوره اول نمایشگاه مجازی کتاب حضور نداشتیم و نمی‌توانیم شرایط را مقایسه کنیم اما تاکنون با سایت نمایشگاه و شرکت پست مشکلی نداشته‌ایم. الان هم بسته‌بندی کتاب‌ها در دفتر ما انجام می‌شود و دیگر در اداره پست معطل نمی‌شویم. عناوین کتاب‌های زرافه بخش کودک و نوجوان ما در این دوره از نمایشگاه بیشتر از کتاب‌های بخش بزرگسال در سیمای شرق است اما تاکنون هردو مورد استقبال بوده‌اند. البته بیشتر فروش در بخش کتاب های زرافه بوده است.

ادبیات کلاسیک و رمان‌های جیبی بیشترین فروش را دارد

محمدجعفر کبریایی مدیر واحد فروش انتشارات علمی و فرهنگی در گفتگو با خبرنگار صبا اظهار کرد: به نظر من یکی از بهترین شاخص‌های دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب برگزاری منظم آن و آماده بودن سامانه‌ها و اطلاعات در سایت است. سال گذشته در هفته اول نمایشگاه مجازی با قطعی سیستم مواجه بودیم و مخاطبان و ناشران با مشکل مواجه شده بودند اما امسال دیگر این اتفاق تکرار نشد. حوزه ادبیات کلاسیک و گروه رمان‌های جیبی ما در این چند روز بیشترین فروش را داشتند و رتبه بعدی ما به حوزه کودک و نوجوان اختصاص دارد و استقبال خوبی از کتاب‌های کودک و نوجوان انتشارات علمی و فرهنگی (پرنده آبی) شده است.

در نهایت علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و رییس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با اشاره به اینکه مبلغ فروش در اولین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ۶۴۰ میلیارد و ۵۱۶ میلیون و ۶۹۰ هزار و  ۹۸۴ ریال بود، تصریح کرد: اما میزان فروش کتاب در این دوره از نمایشگاه با افزایش ۳۳ درصدی همراه بود و ناشران تا ساعت ۲۴ روز دوشنبه ۱۱ بهمن‌ماه ۱۴۰۰ ۸۵۲ میلیارد و ۴۳ میلیون و ۷۹۱ هزار و ۶۰۷ ریال کتاب فروختند. البته باید به این نکته هم اشاره شود که تعداد خریدارن در نمایشگاه دوم نیز با افزایش ۱۲٫۲ درصدی همراه بود؛ بدین صورت که در سال ۱۳۹۹، ۱۶۱ هزار و ۱۲۵ نفر و امسال نیز ۱۸۰ هزار و ۷۸۹ نفر در نمایشگاه مجازی کتاب تهران شرکت و اقدام به خرید کتاب کردند.

نمایشگاه مجازی کتاب علاوه بر تهران در شهرهای کرمان، اصفهان و آذربایجان غربی نیز برگزار شد.

انتهای پیام/